УПРАВУВАЊЕ СО ЈАЛОВИНА
Во Саса, ние сме целосно посветени на долгорочно еколошко и општествено одговорно одлагање на јаловина во нашиот рудник.
Нашиот пристап
Јаловиштата во Саса опфаќаат пет јаловишни брани, изградени низводно. Низводно проектираните јаловишта се обично погодни за области со сеизмичка активност и висок процент на врнежи. Сите јаловишни брани се проектирани зимајќи ја предвид специфичноста на средината каде се наоѓаат, ова вклучува, големина на гранули, агол на косината и височината на зидот на браната над таложникот.
Во Саса ние се стремиме да ги минимизираме поврзаните влијанија односно управување со отпад. Ова е причина зошто ние се посветивме на промена на методот на откопување (откопување со заполнување) и методот на одлагање (суво одлагање), што дозволува одлагање на јаловишна паста во јама за да се минимизира количината на јаловина што се одлага на површина.
Методот на суво одлагање (‘DST’) ќе овозможи поголема количина на материјал да се складира на помала површина, овој метод заедно со методот на откопување со заполнување ќе ја намали потребата за дополнителни низводни јаловишта. До 2026, 70% од нашиот отпад од минерални суровини ќе се одлага по овие методи, останатите 30% ќе се одлагаат на постоечкото Јаловиште 4 се до крајот на животниот век на рудникот (‘LoM’).
Нашата матична компанија Central Asia Metals (CAML), се обврза да известува до Глобалниот Индустриски Стандарт за Управување со Јаловина (‘GISTM’) за сите Јаловишта до 2024 година. Формирана е група составена од членови на тимови за производство, јаловишта, одржливост, односи со заедница и корпорациски односи. Оваа група е надгледувана од Директорот за Одржливост на ниво на Групација, за да обезбеди ефективно покривање на сите работни активности.
ГЛОБАЛЕН ИНДУСТРИСКИ СТАНДАРД ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ЈАЛОВИНА
Глобалниот индустриски стандард за управување со јаловина („GISTM“) се заснова на 15 основни принципи распоредени на шест теми, кои се движат од потенцијално засегнатите заедници, преку дизајн и изградба, до управување со капацитети и планиран одговор во итни случаи.
Усвојувањето на GISTM не е законско барање, иако се бара од членовите на Меѓународниот совет за рударство и метали („ICMM“), индустриско тело кое опфаќа 24 од најголемите светски рударски компании.
ЦАМЛ одлучи да го усвои GISTM на доброволна основа за да ја покаже својата посветеност на безбедни и одржливи рударски практики.
НАШАТА УСОГЛАСЕНОСТ СО "GISTM"
Усогласеноста со "GISTM" на ЦАМЛ е независна ревидирана од меѓународните консултанти Најт Пиесолд („КП“). Според КП:
„За јаловиштата на Саса, сите "GISTM" барања се или исполнети (92%), или се исполнети со план (8%), и затоа ЦАМЛ е во согласност со GISTM.
„Одличен напредок е постигнат од првата ревизија на КП во 2020 година, вклучително и пуштање во работа на фабриката за паста, дизајн на фабриката за суво одлагање, подобрување на секојдневното управување со објектите и назначување на улоги дефинирани во "GISTM".
„Јаловиштата на Саса се добро управувани и управувани од искусен тим кој ги следи "GISTM" барањата за управување со јаловина. „Значајна пресвртница е пуштањето во употреба на фабриката за суво одлагање што треба да се случи во втората половина од 2024 година.
„Усвојувањето на филтрирани купишта јаловина е пример за најдобра достапна технологија и е во согласност со најдобрата меѓународна практика“.
Погледнете го нашиот документ за јавно обелоденување "GISTM" за повеќе информации.
ЈАЛОВИШТЕ 1
Статус: Затворено
Период на активност: 1964-1974 година
Висина: 44 м
Волумен на складирана јаловина: 1,4 mm3
Планиран 5-годишен TSF: волумен на складирање: Како што е погоре
ЈАЛОВИШТЕ 2
Статус: Затворено
Период на активност: 1974 - 1990 година
Висина:62 м
Волумен на складирана јаловина:4,8 mm3
Планиран 5-годишен TSF: волумен на складирање: Како што е погоре
ЈАЛОВИШТЕ 3.1
Статус: Затворено
Период на активност: 1990-2003 / 2006-2007
Висина:61 м
Волумен на складирана јаловина: 4,9 mm3
Планиран 5-годишен TSF: волумен на складирање: Како што е погоре
ЈАЛОВИШТЕ 3.2
Status: In closure phase
Период на активност: 2007- 2020
Height: 67m
Current TSF storage volume: 5.3 Mm3
Планиран 5-годишен TSF: волумен на складирање: Како што е погоре
ЈАЛОВИШТЕ 4
Статус: Активно
Период на активност: 2020 -
Висина:66m (конечна висина врз основа на проектниот дизајн)
Волумен на складирана јаловина: 1,0 Mm3 од 06.2022 година
Планиран 5-годишен TSF: волумен на складирање: Како што е погоре
Јаловиштата имаат потенцијал да бидат едни од најзначајните безбедносни ризици и ризици по животната средина во рударската индустрија. Ние сме посветени на минимизирање на ризиците осигурувајќи се дека нашите објекти се проектирани, изградени, управувани и одржувани согласно најдобрите индустриски практики и стандарди.
Како дел од нашата стратегија за управување со управување и раководење со јаливишните брани, ги имаме следните процеси, кои се усогласени со GISTM:
Одговорно извршно лице – ЦАМЛ го назначи својот Главен Извршен Директор како Одговорно Извршно лице, кое е одговорно за безбедноста на јаловиштата и избегнување или минимизирање на општествените последици и последиците по животната средина при колапс на јаловиште.
Одговорното лице – Во Саса назначивме Одговорен Инженер за Јаловиште (‘RTFE’), за да обезбеди сопственост и соодветно управување со Јаловиште. Одговорниот инженер за Јаловиште се консултира со Инженерот за евиденција (‘EOR’), Одговорното Извршно лице, како и со интерните тимови за операции, регулаторни работи, социјални активности и животна средина. Одговорниот Инженер за Јаловиште е соодветно квалифицирано и искусно лице со постојано работно место во рудникот.
Инженер за евиденција – назначивме независен и соодветно квалифициран, искусен и лиценциран Инженер за Евиденција. Инженерот за Евиденција е одговорен за проектирањето на Јаловиштето и обезбедува постојана поддршка во работењето и во текот на животниот век на Јаловиштето.
Инспекции– Јаловиштата регуларно и секојдневно се проверувани од страна на наш соодветно квалифициран оперативен персонал. Дополнително, надворешен независен Инженер за Јаловина е одговорен за следење, преглед и известување за нашите Јаловишта на месечно ниво. Независниот Инженер за јаловина составува месечен извештај и ги презентира наодите на нашиот менаџмент и на Комисијата за Стабилност на Јаловиште. Клучни аспекти за разгледување:
Нивоа на вода во пиезометрите во зидот на браната
Стапката на проток од дренажите на јаловиштата и квалитет на вода
Геодетски мерења
Анализа на гранулометрискиот состав на производите од циклоните
Висина на круната на браната во однос на нивото на водата во таложното езеро и т.н
Агол на косината на браната во однос на проектираната
Комисија за стабилност на јаловиште– Комисијата има месечни состаноци на кои учествуваат членови од Оперативниот тим на Јаловиште, Инженер за Евиденција, Одговорен Инженер за Јаловиште, Независниот Инженер за Јаловиште, Технички Директор, Раководител на служба за Животна Средина на чело со нашиот Генерален Директор. Надлежност на Комисијата е да ги прегледува податоците од мониторингот на Независниот Инженер за Јаловина и други клучни аспекти од управувањето со Јаловиште вклучувајќи ја усогласеноста со GISTM.
Независни проверки – Независни проверки на објектите се спроведуваат на годишно ниво, за да се процени дали дизајнот, изградбата и работењето на објектот ги исполнуваат меѓународните стандарди за најдобри практики. Проверката исто така ќе обезбеди препораки за намалување на ризиците поврзани со Јаловиштата во иднина. Резултатите од проверката и прогресот на имплементација на било која препорака се пренесуваат до Одборот на Директори преку нашите месечни состаноци на Комисијата за Одржливост.
Преглед и следење на капацитетите за складирање на јаловина на Саса
Јаловишните брани се изградени во согласност со стандардите на Северна Македонија. Мониторинг податоците добиени од мониторингот на јаловиштата се прегледуваат регуларно од страна на надворешен Независен Инженер за Јаловина од Универзитетот Гоце Делчев, Штип. Информацијата исто така се споделува со регулаторот.
Во 2016, Golder Associates (глобални експерти за јаловишни брани) извршија проверка и преглед на нашите објекти и, во Февруари 2019 година ЦАМЛ наложи групата да изврши преглед на стабилноста на Јаловиште 3-2 од трета страна.
Во Септември 2020 по инцидентот, глобалното консултантско друштво, Knight Piesold беше ангажирано да изврши целосен независен преглед на Јаловиште 4.
Во текот на Јули 2021, Knight Piesold изврши независен преглед на јаловиштето да процени дали дизајнот, изградбата и работењето на објектите ги исполнува меѓународните стандарди за најдобри практики и да обезбеди препораки за намалување на ризици поврзани со јаловиштата во иднина.
Во текот на втората половина на 2022, ќе завршиме со поставувањето на автоматски систем за мониторинг и надзор кои ќе вклучува, но нема да биде ограничен на пиезометри, сензори за квалитет на вода и друга технологија за мониторинг на јаловиштата. Поставени се предходно утврдени критични показатели за надзорни активности, кога се нарушува некој критичен показател, ги имаме акциските планови за одговор при нарушувње на критичен показател (‘TARP’).
Саса создаде систем за следење наречен "Cyclops" кој им овозможува на тимовите на лице место да ги следат јаловиштата и другите параметри во реално време и од каде било во светот.
Воспоставени се однапред одредени нивоа на активирање за активностите за надзор, а кога нивото на активирањето е прекршено, постојат планови за одговор на активирањето („TARP“).
